«گرافیتی» و روش‌های تبلیغات خلاقانه برای فیلم‌های سینمایی فروش می‌آورد؟

با افزایش جدیت در برخورد با تبلیغات فیلم‌های سینمایی در شبکه‌های ماهواره‌ای، فیلمسازان به شیوه‌های تازه‌ای برای تنوع تبلیغات متوسل شده‌‎اند که جذاب‌ترینِ این شیوه‌ها، گرافیتی است اما آیا امکان بهره برداری بلندمدت از چنین روش‌هایی برای تبلیغات شهری وجود دارد یا بهره برداری تجاری از گرافیتی دوام نخواهد آورد؟

به گزارش «تابناک»؛  همانگونه پیش‌تر گفته شده، استفاده از ظرفیت داخلی برای تبلیغات فرهنگی -برخلاف شعارها- آنچنان محدود و گزینشی شده که اساساً امکان تبلیغات نیست. به عنوان نمونه تبلیغات فیلم‌های سینمایی در تلویزیون به برخی محصولات و آن هم در تعداد محدود پخش آنونس خلاصه می‌شود. در واقع اگر هفت خوان رستم پشت سر گذاشته شود و آنونس یک فیلم بتواند مجوز پخش در تلویزیون را بگیرد و در عین حال ستاره فیلم از منظر تلویزیون ممنوع التصویر نباشد و با حذف این ستاره از آنونس، کارکرد تبلیغاتی آنونس بی‌اثر نشود، می‌توان به پخش چند باره یک آنونس داست.

تبلیغات شهری یکی دیگر از ظرفیت‌های تبلیغی است که این ظرفیت نیز بسیار گرانقیمت است و هزینه تبلیغ روی یک بیلبورد برجسته در تهران برای مدت یک ماه،  بیش از 300 میلیون تومان شده است که همچنان از فروش برخی فیلم‌ها بیشتر است! به زعم برخی ناظران هزینه تبلیغات محیطی برای فیلم‌های سینمایی و دیگر محصولات فرهنگی از سال 1391 تاکنون، بیش از ده برابر رشد داشته که طبیعتاً با فضای کنونی سینما و اقبال محدود مخاطبان همخوانی ندارد.
متاسفانه ظرفیت‌های شهری نیز به خوبی بهره برداری نمی‌شود و در حالی که هر تیر برق در تهران همچون شهرهای اروپایی می‌تواند فرصتی ارزان قیمت برای تبلیغات تئاتر، موسیقی، سینما و دیگر برنامه‌های فرهنگی و هنری باشد، ظرفیت‌های تبلیغاتی در چند بخش مشخص محدود شده و در واقع نه ارائه کنندگان این تبلیغات از این ظرفیت بهره برداری می‌کنند و نه هنرمندان امکان بهره مندی از این ظرفیت‌های بکر را دارند.

در چنین فضایی، برخی تهیه کنندگان سینما که سرمایه‌شان را در حال نابودی می‌یافتند و فیلمشان بدون تبلیغات حتی توان بلیت فروشی به اندازه بازگرداندن سرمایه اولیه‌اش را نیز نداشت، به سراغ تبلیغات ماهواره‌ای رفتند؛ رجوعی که البته از سوی تهیه کنندگان رد شد و آنها مدعی شدند شبکه جم به صورت رایگان برای آنها تبلیغات می‌کند اما باور این ادعا برای مسئولان امر سخت بود و در هفته‌های اخیر با هشدارهایی مواجه شد.

در یک سال اخیر تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار پررنگی را در فروش فیلم‌های سینمایی پیدا کرد و در هفته‌های اخیر شاهد افزایش بهره برداری از این ظرفیت بوده‌ایم.  اما در هفته‌‌هایی که گذشت، یک نوع تازه از تبلیغات به وجود آمده و «نفس» و «سیانور» با استفاده از تکنیکِ گرافیتی تبلیغات شهری را آغاز کرد‌ه‌اند؛ تبلیغاتی که با انتقاد برخی رسانه‌ها همراه شده اما به نظر می‌رسد در مجموع از خلاقیت ویژه‌ای برخوردار نیست.

 دیوارنگاری یا گرافیتی (Graffiti) برگرفته از واژه ایتالیایی گرافیو به معنی اثر‌گذاری سریع یا خط خطی، نامی است که برای تصویر کردن نقش‌ها، اشکال، حروف و کلمات، نشانه‌ها، نماد‌ها و الگو‌ها بر دیوار‌ها به کار می‌رود و وجه قالبش به جز برخورداری از جنبه‌های غیرمعمول تصویری، نقش کردن در اماکن عمومی‌ است و از این نگاه، گرافیتی را دارای پیشینه کهن دانسته و به یونان باستان، امپراتوری‌های روم، چین و ایران نسبت داده‌اند که البته نشانه‌های دقیقی از گرافیتی در پومپی وجود دارد.

در دوران معاصر، آمریکا و بریتانیا بیش از هر نقطه‌ای محل ظهور و بروز این هنر بود. در سال‌های اخیر مسئولان نیویورک و بسیاری از شهرهای بزرگ آمریکا و اروپا، گرافیتی را ‌هنری خیابانی به رسمیت شناخته‌اند و برخی گذرگاه‌ها را نیز برای این هنر در نظر گرفته‌اند؛ اما برخی هنرمندان این نقش‌های عصیانگر زیر بار قانون نرفتند و همچنان برخی گرافیتی‌کار‌ها ‌روی دیوارهای مترو و ساختمان‌های دولتی گرافیتی می‌کشند که مشهورترین آنها «بلک له رت» و «بنکسی / Banksy» صاحب کتاب «دیوار و صلح / Wall and Piece» هستند.
آثار بنکسی چهل ساله به عنوان الگوی بسیاری از گرافیتی‌کاران دنیا، وندال بودن گرافیتی را قبول ندارد و هنرش را بر سطوح موجود در فضاهای عمومی به نمایش می گذارد و حتی تا آنجا پیش می‌رود که عناصر و احجام فیزیکی هم خلق کند. نخستین فیلم بنکسی، «خروج از مغازه کادوفروشی / Exit Through the Gift Shop» برای اولین بار در جشنواره فیلم ساندنس ۲۰۱۰ به نمایش درآمد و در مارچ۲۰۱۰ نیز در انگلستان اکران‌ و سپس در ژانویه ۲۰۱۱، بنکسی نامزد جایزه اسکار برای بهترین فیلم مستند شد.

در ایران نیز طی چند سال اخیر به مرور گرافیتی همچون یک هنر در حال پذیرفته شدن بود و حتی در خصوص برخی مباحث ارزشی نیز شاهد به تصویر کشیده شدن تعدادی گرافیتی بودیم. اکنون با رویکرد تازه تبلیغات سینمایی مشخص نیست این رویه در ایران عمر طولانی به عنوان یک روش تبلیغات تجاری داشته باشد اما نمی‌توان از این خلاقیت غافل شد.